ZONAL SIYOSAT: NAZARIY JIHATLARI VA O’ZBEKISTONDAGI XUSUSIYATLARI

Авторы

  • Ҳалим Ҳамроев

Ключевые слова:

Erkin iqtisodiy zona, zonal siyosat, zonal boshqaruv, model, rag’batlantirish, erkinlik, iqtisodiy erkinlik

Аннотация

Maqolada tashkil etilgan erkin iqtisodiy zonalarning samarali faoliyati uchun olib boriladigangan davlat siyosatining ayrim nazariy jihatlari tahlil qilingan. Muayyan davlatda tashkil etilgan erkin iqtisodiy zonalarning samarali faoliyat yuritishi uchun maxsus siyosat – “zonal siyosat” zarurligi asoslab berilgan. O’zbekistonda zonal siyosatni joriy etish va amalga oshirishning asosiy vazifalari ko’rib chiqilgan. Tadqiqot usullari. Maqolada tahlil va sintez, ilmiy abstraksiya usullaridan foydalanilgan holda, zonal siyosat kategoriyasi tahlil qilingan, turli mamlakatlarda zonal siyosatni joriy etish amaliyoti tahlil qilingan, rivojlangan, rivojlanayotgan va o’tish davridagi mamlakatlardagi xususiyatlar aniqlangan. Zonal siyosatga tayanib, O’zbekistonda erkin iqtisodiy hududlarni tashkil etishda qaysi modeldan foydalanish maqsadga muvofiqligini aniqlangan. Natijalar va muhokama. Hozirgi vaqtda erkin iqtisodiy zona (keyingi o.rinlarda – EIZ)lar dunyoning barcha mintaqalari va qit’alarida faoliyat yuritmoqda. Mamlakatning iqtisodiy rivojlanishini jadallashtirishni o’z oldiga maqsad qilib qo’ygan dunyoning barcha davlatlari EIZdan iqtisodiyotni liberallashtirishning eng kuchli quroli sifatida foydalanmoqda. Zonal siyosat - bu davlat tomonidan amalga oshiriladigan chora-tadbirlar majmui bo’lib, u hududning, tarmoqning, sohaning yoki alohida korxonalarning iqtisodiy salohiyatini o’rganish, ularga ko’proq iqtisodiy erkinlik berish, hududlar, tarmoqlar, faoliyat yo’nalishlari salohiyatini ro’yobga chiqarishga imkon beruvchi tizimlarni ishlab chiqish, erkin iqtisodiy zonalarning normal ishlashi uchun shart-sharoitlar yaratish, EIZlarni shakllantirish. Zonal siyosatni shartli ravishda quyidagi modellarga bo’lish mumkin - Lotin Amerikasi modeli, Xitoy modeli, mitti davlatlar modeli va rivojlangan davlatlar modeli. O’zbekiston uchun zonal siyosatining Xitoy modeli mos keladi, degan xulosaga kelingan. Erkin iqtisodiy zonalar tizimini, birinchi navbatda, makro darajada samarali tartibga solish kerakligi asoslangan. Buning uchun davlat maxsus siyosat ishlab chiqishi maqsadga muvofiqdir. EIZning optimal joylashuvi nuqtai nazaridan O’zbekiston maydonini shartli ravishda beshta hududga bo’lish mumkin, eng istiqbollisi esa Janubiy mintaqadir. EIZning qaysi shakllari eng maqbul ekanligini aytish qiyin, buni faqat amaliyot ko’rsatishi mumkin. Xulosa. Zonal siyosatga O’zbekiston kabi o’tish davri iqtisodiyotiga ega bo’lgan davlatlarning liberallashtirish siyosatining muhim qismlaridan biri sifatida qarash kerak.

Библиографические ссылки

Войнов Н. О свободных экономических зонах постсоциалистических странах. //Ж: Российский экономический журнал. - 1997г. № 9. 110-112 с.

Данько Т., Окрут З. Свободные экономические зоны в мировом хозяйстве: Учеб. Пособие /Российская экономическая академия им. Г.В.Плеханова. М.: Инфра-М., 1998г. 168с.

Долголаптев А.В. Вектор прорастания Российской экономики – Восточный //Ж: Внешняя торговля. - 2001г. № 5-6, 6-7С.

Друзик С.Я. Свободные экономические зоны в системе мирового хозяйства: учеб. Пособие. Мн.: «ФУА. Информ», 2000г. 368с.

Дьюар С. СЭЗ – возможности и ограничения //Ж: Деловой партнер. - №7, 1997г.

Economic and social effects of multinational enterprises in export processing zones. Geneva: 1988-x.161 p.

Лавров С., Приходько С. Проблемы создания зон совместного предпринимательства //Ж: Вопросы экономики. - 1990г. № 6., 99-104с.

Леонидов Б. Роль СЭЗ в привлечение иностранного капитала в России. //Ж: Внешняя торговля. - 2000г. № 5-6. 50-53С.

Мозаис П.М. СЭЗ в России. //Ж: Финансовый бизнес. -2001. № 9,. 54-55С.

Мусхен С. (Йемен) О создании Аденской свободной зоны. //Ж: Российский экономический журнал. - 2000г. № 9-10., 127-128с.

Рыбаков С.А., Орлова Н.А. Особые экономические зоны в России. Налоговые льготы и преимущества. М.: Вершина. - 2006. 248с.

Сайдловска - Мартини Э. Функционирование свободных экономических зон в мире. М.: Инфра, 1999г. 78с.

Тан Хайпин. Свободные экономические зоны в экономике КНР. Дисс. К.э.н. (МГУ) 1998г. 173с.

Теперман В. Свободные экономические зоны Панамы: палитра возможностей //Ж: Экономика и жизнь. - 1997г. № 5. 40с.

Хамроев Х.Р. Зональная политика: анализ опыта Китая. Двадцатые международные Плехановские чтения. Актуальные проблемы экономического развития в современных условиях. Тезисы докладов. Москва. 2007г. 217-218.

Хамроев Х.Р. Зонал сиёсат: методология, хорижий тажриба ва .ўллаш йўналишлари.Монография. Тошкент. “Фан” нашриёти. 2008й. 352 бет.

Хамроев Х.Р. Модели зональной политики. Экономика и финансы. Журнал. № 4(143). 2008. 48-50.

Хамроев Х.Р. Концепция зональной политики Узбекистана. Федерация. Журнал. №3(46). 2008.43-47.

Хамроев Х.Р. Анализ особенностей зональной политики стран мира Экономика и финансы. Журнал. № 12(151). 2008. 12-16.

Хамроев Х.Р., Исомов Б.С. Вопросы развития туризма в регионе и зональная политика. Монография. – Москва: РУСАЙНС, 2020. – 156с.

Яскина Г.С., Аносова Л.А. Сямень: Особая экономическая зона КНР (становление, развитие, управление) /под ред. Титаренко М.Л., РАН, Отделение экономики. – СПб. 1995г. 44с.

Ротбард М. Власть и рынок. Государства и экономика. Челябинск. “Социум”, 2003. / пер.с анг. Б.С. Пинкера, под. ред. Г.Р. Сапова. 415с.

Хайек Ф. Частные деньги /пер. с анг. Б. Верпаховский. Институт Национальной Модели Экономики. М. 1996. 101с. 24. H.Hamraev Transition economies need special policies-liberalization policies. Современное экологическое состояние природной среды и научно-практичесие аспекты рационального природопользования. II Международная научно-практическая интернет-конференция. с.Солёное Займище, 2017. С.1877-1881. 25. H Hamraev Conception of zonal policy for Uzbekistan. Современное экологическое состояние природной среды и научно-практичесие аспекты рационального природопользования. II Международная научно-практическая интернет-конференция. с.Солёное Займище, 2017. с.185-190.

Загрузки

Опубликован

2022-09-27