ТИЖОРАТ БАНКЛАРИДА МОЛИЯВИЙ ИНЖИНИРИНГ КОНЦЕПЦИЯСИНИ ТАЪМИНЛАШ ИСТИҚБОЛЛАРИ
Ключевые слова:
қимматли қоғозлар бозори, молиявий инжиниринг, молиявий ва амалий рисклар, стратегия, тактика, актив ва пассив, тижорат банклариАннотация
Ушбу мақолада бугунги кунда қимматли қоғозлар бозори истиқболлари, илмий тадқиқот ва ишланмаларга тармоқлар бўйича стратегик қарорлар ва тактик қарорлар кўриб чиқилади. Мақолада молия бозорининг ўсишида молиявий инжинирингнинг роли баҳоланади. Тадқиқот молия бозорини диққат марказида ишлатиб, юқорида айтиб ўтилган тадқиқот мавзуси ҳақидаги тахминнинг ишончлилигини ўрганади. Хусусан, ушбу мақолада бир вақтнинг ўзида молиявий инжиниринг, молия бозори ва молия бозорининг ўсиши ўртасидаги муносабатларнинг оқибатларини, шунингдек, молиявий инжиниринг ва деривативлар бозорининг ўсиши каби корпоратив бошқарувнинг ролини ўрганадиган назарий тадқиқотлар келтирилган. Ушбу инновацион молия бозорида технологик янгиликлар, бозорни қайта қуриш ва капиталлашув, электрон банк ва нақд пулсиз иқтисодиётнинг ролини акс эттиради. Электрон молия бозори ва иккала бозорда ҳам етарли ўсишни таъминлаш учун мавжуд бўлган механизмлар кўп йиллар давомида жамоатчилик, инвесторлар ва кетма-кет ҳукуматлар томонидан кўрсатмалар, техник хизмат кўрсатиш ва мувофиқлик нуқтаи назаридан етарли даражада қўллаб-қувватланмаганлиги, асосли эмпирик идеаллар ва фикрлар баҳоланади. Молиявий инжиниринг тажрибасини фалсафий ўзаро таъсирга рағбатлантиради, қонун - қоидаларни изчил ўсиш ва юқори сифатли молия бозорига сингдиради. Шундай қилиб, ҳужжатда айтилишича, молия бозори ушбу тасвир яратувчиларнинг мақсадлари тўғри мувофиқлаштирилганда яхлит бурилиш билан жадал ўсишни бошдан кечирган. Шунинг учун жадал ўсиш ва ривожланиш учун молиявий бозорларни рағбатлантирадиган ва қўллаб-қувватлайдиган ички механизмларни амалга оширишни тавсия қилади. Бироқ, иқтисодиёт ислоҳоти молиявий бозорларнинг барқарорлиги ва ўсишини таъминлаш мақсадларига раҳбарлик қилиш учун тегишли асос билан тўғри шакллантирилмаган деган хулосага келади. Молиявий инжиниринг жараёнига янги маҳсулот чиқараётган эмитентнинг ҳамда унга қизиқиш билдирган инвесторнинг эҳтиёжлари ва манфаатлари таъсир кўрсатади. Томонлардан ҳар бирининг манфаатлари қонунчилик билан тартибга солиш, макроиқтисодий цикл босқичи, пул оқимлари башорати каби ички ва ташқи омиллар таъсири остида бўлади. Амалиётнинг кўрсатишича банклар фаолияти молиявий инжиниринг воситалари ва маҳсулотларига муҳтож бўлиб, улар банкларни ликвидлигини таъминлашга, фаолиятига таъсир қилувчи рискларни пасайтиришга ҳамда янги мижозларни жалб этишда муҳим роль ўйнаши очиб берилган. Қимматли қоғозлар бозоридаги акция, облигация ва бошқа турдаги қимматли қоғозларни молиявий инжиниринг концепцияси асосида ривожлантиришда бугунги кунда ривожланган давлатлар муҳим роль ўйнамоқда. Бундан ташқари молиявий инжиниринг копцепцияси асосида яратилаётган қимматли қоғозлар бозорида тижорат банкларининг портфелли рискни амалга ошириш муайян банкнинг яқин ҳамда қисқа муддатли истиқболларини аниқлаш қўллаш амалиёти таҳлил этилган.
Библиографические ссылки
Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисига Мурожаатномаси. Тошкент шаҳри, 22 декабрь 2017 йил.
Cuthertson K., Nitzsche D. (2001) Financial Engineering. Derivatives and Risk management. – N.Y. John Wiley Sons, -P 40-45.
Finnerty J.D. (1988) Financial engineering in corporate finance: An overview, financial management. P 14-33.
Синки Дж.Ф. (1994) Управление финансами в коммерческих банках // под ред. Р.Я. Левиты, Б.С. Пинскера. М.: Catallaxy. - № 13 С 22-24.
Финансовый менеджмент: теория и практика // под ред. Е.С. Стояновой. М.: Перспектива, 2001. № 8 С. 439.
Егорова Н.Е., Смулов A.M. Предприятия и банки: взаимодействие, экономический анализ, моделирование: учеб.-практ. пособие. М.: Дело, 2002. № 8 С.195.
Baltensperger Е. Alternative Approaches to the Theory of the Banking Firm // Journal of Monetary Economics. 1980. P. 1–37.
Sealey C. W. Deposit Rate-Setting, Risk Aversion, and the Theory of Depository Financial Intermediates // Journal of Finance. 1980. P. 1139 –1154.
Попова И.В. (2015) Методология финансового инжиниринга: концептуальные подходы. Финансы, денежное обращение и кредит// №5. с.108-112.
Бланк И.А. (1998) Словарь справочник финансового менеджера. –Киев. Никацентр; Эльга. -549 с. 359 с.
Эльга. Бочаров В.В. (2004) Финансовый инжиниринг. – СПб.: Питер. - C.400-405.
Зокиржонов М.Р. Исламов Ш.Т. (2017) “Молия бозори” фанидан ўқув-услубий мажмуа, ТМИ. с.58-63.
Колб Р.У. (1997) Финансовые деривативы. Пер. с англ. – М.: Дело. – С.274-275.
Шохаъзамий Ш.Ш. (2008) Финансовый инжиниринг: основы теории, мировой опыт и концепция развития.//Молия, Т., №1 С. 9-16.
